Volgens de wet moeten alle cosmetica die op de markt gebracht worden, veilig zijn voor gebruik door consument en door professionals (bijvoorbeeld kappers en schoonheidsspecialisten). Het is volgens de wet verplicht om van ieder cosmeticaproduct een veiligheidsdossier te hebben.

Om de veiligheid te garanderen, zijn er regels gesteld aan de ingrediënten van cosmetica. Een aantal stoffen is verboden, anderen mogen slechts beperkt en onder voorwaarden worden toegepast. Om de consument duidelijk inzicht te geven in hetgeen hij koopt, moeten bovendien alle ingrediënten op het etiket worden aangegeven. Uiteindelijk zijn alle ingrediënten, in de hoeveelheden waarin ze worden gebruikt, als veilig beoordeeld.

De veiligheid en kwaliteit van cosmetica worden nauwlettend bewaakt. Cosmetica zijn bij wet streng geregeld. De wetgeving wordt permanent geactualiseerd. Dit gebeurt mede op basis van wetenschappelijke inzichten, waarvoor een onafhankelijk wetenschappelijk comité verantwoordelijk is. De Voedsel en Waren Autoriteit ziet streng toe op de veiligheid en werkzaamheid van cosmetica in de markt. 

Ook de industrie stelt zich verantwoordelijk op als het gaat om kwaliteit en veiligheid van cosmetica. Cosmetica worden beoordeeld op basis van een toxicologische risicobeoordeling van de ingrediënten en het gebruik van een product. De fabrikant beoordeelt het risico dat iemand loopt als hij een product gebruikt waarin een bepaalde stof zit. 

De risicobeoordeling is gebaseerd op de eigenschappen van de stof samen met de blootstelling aan die stof. Fluoride in tandpasta kan bijvoorbeeld schadelijk zijn als u één of meer tubes leeg eet. Echter, we spugen het na gebruik uit en krijgen hooguit een beetje binnen. En met dat beetje tandpasta dat we wel doorslikken tijdens het poetsen, houdt de fabrikant ruimschoots rekening bij zijn risicobeoordeling. Ingrediënten waarvan de veiligheid onvoldoende kan worden vastgesteld, mogen door de industrie niet worden gebruikt in cosmetica. 
 

De veiligheid van cosmetica valt onder de wetgeving van de Europese Unie. Deze stelt dat de producent of importeur verantwoordelijk is voor de veiligheid van het product voor de consument. Uitgaande van normaal gebruik van het product door de gebruiker. 

De Europese Unie heeft lijsten opgesteld met in cosmetica beperkt toegelaten ingrediënten en in cosmetica verboden ingrediënten. Voor de andere ingrediënten beoordeelt de producent zelf of het veilig kan worden gebruikt in een bepaald product. Dit oordeel baseren zij op resultaten uit wetenschappelijk onderzoek naar de betreffende ingrediënten. Deze veiligheidsbeoordeling wordt gedaan door bijvoorbeeld een toxicoloog of een cosmetisch chemicus. 

De Europese wet, de uit 1976 stammende Cosmeticarichtlijn, wordt geregeld geactualiseerd. De wet voorziet in een constante evaluatie van stoffen om de veiligheid te waarborgen, naar de laatste stand van wetenschap. De Europese wet kent een tweede veiligheidsprocedure. Deze verplicht dat alle cosmetica-ingrediënten die niet op één van de toegelaten lijsten staan, vanuit het bedrijf moeten worden geëvalueerd door een veiligheidsbeoordelaar. 

Het SCCP is het wetenschappelijke comité voor consumentenproducten van de Europese Commissie. Zij kan nieuwe stoffen of stoffen die ter discussie staan relatief snel beoordelen. Ook worden stoffen om de zoveel tijd herbeoordeeld.

Lees meer over cosmeticawetgeving

Het voorzorgprincipe is eenvoudig te omschrijven als: bij twijfel niet gebruiken. Dit principe wordt door de cosmetica-industrie gehanteerd. Wanneer een cosmeticafabrikant niet zeker weet dat een ingrediënt veilig is in zijn product, gebruikt hij het niet. Gebruikt hij een ingrediënt, dan is het dus veilig. 

De veiligheid van een product is mede afhankelijk van de gebruikswijze: parfum drinkt u tenslotte niet, hoewel u van tandpasta per abuis best wat kunt binnenkrijgen. Daarmee is rekening gehouden door de fabrikant. 

Enkele maatschappelijke organisaties hanteren een andere definitie van het voorzorgprincipe. Milieuorganisaties beoordelen de veiligheid van een stof op hoe gevaarlijk de stof op zichzelf is. De industrie beoordeelt de veiligheid van een stof op basis van het mogelijke risico dat het gebruik van een stof in een product met zich meebrengt. Er is namelijk een fundamenteel verschil tussen risico en gevaar

Wat moet ik met restjes cosmetica doen?
Cosmetische producten zijn niet schadelijk voor het milieu. Er zijn dan ook geen speciale voorschriften voor het omgaan met restjes in gebruikte verpakkingen. Dat geldt ook voor lege spuitbussen. 

Lees meer over restjes cosmetica weggooien
 

Het aantal allergieën dat wordt veroorzaakt door cosmetica is bijzonder klein. Het gaat om één bevestigd geval per tien miljoen verkochte cosmeticaproducten. Heeft u het vermoeden dat u een allergie heeft, dan is het zinvol om uit te laten zoeken door een dermatoloog of het gaat om irritatiereactie of een daadwerkelijke allergie. 

Wanneer u inderdaad allergisch blijkt voor een ingrediënt in een bepaald cosmeticaproduct, dan zult u vrijwel altijd allergisch reageren op dat ingrediënt. Het is dan belangrijk om geen producten meer te gebruiken die dat specifieke ingrediënt bevatten. De Nederlandse Cosmetica Vereniging biedt gratis een service aan mensen met een allergie. U kunt op basis van de gegevens van een dermatoloog een allergiepasje aanvragen, waarop staat welke ingrediënten u in uw geval moet vermijden. U kunt vervolgens nagaan op het etiket van een cosmeticaproduct of u dit veilig kunt gebruiken. 

Producten kunnen van samenstelling veranderen, dus is het raadzaam om voor iedere aankoop het etiket opnieuw te bekijken. 
 

Lees meer over irritaties en allergieën

Ongeopend zijn cosmeticaproducten vaak vele jaren houdbaar. Wanneer een product na openen beperkt houdbaar is, staat de houdbaarheid van het product op het etiket aangegeven met een symbooltje: een potje met een deksel. In het symbool of erachter staat de periode dat het product houdbaar is na openen, bijvoorbeeld 12 M = twaalf maanden na opening. Staat er geen potje op het etiket, dan kan op het product staan vermeld: ‘bij voorkeur te gebruiken vóór eind..’ of een aanwijzing waar de datum op de verpakking te vinden is.

doos.gifSommige producten zijn dankzij hun specifieke ingrediënten lang houdbaar en bederven dus niet snel na geopend te zijn. Dat is bijvoorbeeld het geval bij parfum: dankzij het hoge percentage alcohol dat hierin zit, blijft het product heel lang goed. Op deze producten staat geen datum of symbool.
 

Lees meer over de betekenis van alle termen op het etiket

U kunt verschillende cosmeticaproducten gewoon naast elkaar gebruiken. Het is gebruikelijk dat u onder de douche zowel uw haar wast met een shampoo, en tegelijk voor uw lichaam een douchegel gebruikt. Dit zijn gebruikelijke combinaties waarvan een fabrikant weet dat ze veel voorkomen. 

Cosmetica kan door iedereen worden gebruikt, dus ook door zwangere vrouwen. Mocht cosmetica niet geschikt zijn tijdens de zwangerschap, dan staat dat op het etiket vermeld.

 

In principe is ieder cosmeticaproduct geschikt voor kinderen, tenzij anders staat aangegeven. Wanneer een product speciaal is bestemd voor baby’s of kinderen, dan staat dat op de verpakking vermeld. De meeste producten waarop dat niet staat, zijn ook veilig voor kinderen. Bestaat van het gewenste product echter een variant voor kinderen, dan heeft dat de voorkeur. Zaken als bijvoorbeeld de parfumering van deze producten is beter afgestemd op kinderen.

Tandpasta voor volwassenen kunnen kinderen wel een enkel keertje gebruiken, maar liever niet regelmatig. Tandpasta’s voor kinderen bevatten namelijk minder fluoride en zijn daarom beter afgestemd op het gebruik door kinderen.

Haarkleurproducten kunnen beter niet gebruikt worden door kinderen (zeker tot een leeftijd van 15 jaar), dit staat ook op de verpakking aangegeven. Kinderen hebben fijner haar waardoor het resultaat anders kan uitpakken.